خلاصه فصل چهار هر جامعه را می‌توان به عنوان یک ابرنظام در نظر گرفت که شامل نظام‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، امنیتی و علمی است. این نظام‌ها بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و در دوران شوروی، نظام‌های حکمرانی تحت تأثیر آموزه‌های کمونیستی قرار داشتند. نظام علم و فناوری نیز بازتابی از نظام سیاسی کمونیسم بود و با اصول و قواعد مشابهی عمل می‌کرد. فروپاشی نظام سیاسی شوروی به معنای فروپاشی تمام اجزای این ابرنظام بود، از جمله نظام علم و فناوری. با این فروپاشی، بسیاری از فرایندها و سازمان‌ها بی‌معنا شدند و مشروعیت خود را از دست دادند. یکی از چالش‌های اصلی نظام علم و فناوری در دوران بازسازی، عدم شناخت جایگاه جدید خود بود. در دوران شوروی، این نظام بیشتر بر تولید فناوری‌های راهبردی مانند فناوری‌های فضایی و هسته‌ای تمرکز داشت. در آغاز، شوروی موفقیت‌های چشمگیری در زمینه‌های هسته‌ای و فضایی داشت، اما با تثبیت ایدئولوژی کمونیستی، این فناوری‌ها دچار افول شدند. این افول نشان‌دهنده ناکارآمدی پیش‌فرض‌های ایدئولوژیک کمونیستی در عرصه علم و فناوری بود. در نهایت، داستان نظام علم و فناوری شوروی با نتایج درخشان آغاز شد، اما به تدریج به سمت افول پیش رفت.
